VakıfBank Kültür Yayınları, Cambridge Üniversitesi Siyasi Tarih Profesörü Jason Sharman’ın “Zayıfların Ä°mparatorlukları” eserini yayımlıyor. Kitabında erken modern dönemlerde Batılı medeniyetlerin üstünlüÄŸünün askeri geliÅŸmelerle açıklanamayacağını belirten Sharman, günümüzde Asyalı güçlerin tekrar yükselmesinin ise eskiye bir dönüÅŸ olarak görülebileceÄŸini söylüyor.
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY) “Zayıfların Ä°mparatorlukları” isimli kitabı Türkçede ilk kez okurla buluÅŸturuyor. Cambridge Üniversitesi Siyasi Tarih Profesörü Jason Sharman eserinde, iddia edilenin aksine erken modern dönemde Avrupalıların mutlak bir askeri üstünlüklerinin olmadığını tarihi kayıtlar eÅŸliÄŸinde aktarıyor. Türkçe çevirisini Fahrettin Biçici’nin yaptığı kitapta Sharman, Avrupa-dışı büyük imparatorlukların gerilemesinin, Avrupa’da ortaya çıkan bir askeri devrim tezi ile açıklanamayacağını belirtiyor.
Askeri başarıları yok
15’inci yüzyılın sonundan 18’inci yüzyılın sonuna kadar süren Avrupa yayılmacılığı, ilk gerçek küresel sistemleri var etti. Bu nedenle dünya sosyo-siyasal ve ekonomik açıdan dönüÅŸüme uÄŸradı. Dahası, Avrupa, okyanuslardaki varlığını geniÅŸletti, bunun nedeni olarak görece üstün askeri güç, daha iyi silahlar ve bunları kullanabilen örgütlenmeler gösterildi… Askeri devrim tezi olarak bilinen bu fikre karşı çıktığını ifade eden Sharman, ÅŸöyle söylüyor: “Avrupalıların erken modern dönemde, Batı dışı rakipleri karşısında Avrupa’da bile herhangi kayda deÄŸer bir askeri üstünlüÄŸe sahip olduÄŸu görülmemiÅŸtir… GeniÅŸlemenin öncüleri, devlet orduları ve donanmaları deÄŸil, yerel ittifakların çoÄŸaltılmasına bel baÄŸlayan küçük maceraperest gruplar ve imtiyazlı ÅŸirketlerdi. Avrupa’nın baÅŸarısının asıl sebebi, yerel idarelerin toprak temelli öncelikleriyle çatışmaktan kaçınan deniz stratejisi ve Amerika’da demografik bir felakete yol açan salgın hastalıktı. Aslına bakılırsa, erken modern dönemin büyük fatihleri ve imparatorluk kurucuları, Yakın DoÄŸu’daki Osmanlılardan Güney Asya’daki Babürlüler ve Çin’deki Ming ve Mançu Çinglere kadar Asyalı imparatorluklardı.”
Asya’nın zaferi
Maddi kaynakların bonkörce kullanımı, geliÅŸmiÅŸ silahlar, üstün iletiÅŸim olanağı, stratejik hareket kabiliyeti, ileri düzey tatbikatlar, tıp ve teknoloji alanındaki yenilikler gibi önemli etmenlere sahip olmak, Batılı olmayan rakipler karşısında zafer kazanmada baÅŸarısız olunmasının önüne geçemedi. Kitabında bu argümanı odağına alan Sharman, Avrupa’nın küresel yayılımını, Avrupalıların Asyalı ve Afrikalı büyük güçlerle aralarındaki siyasi ve stratejik farklılıklardan kaynaklanan denizlerdeki üstünlüÄŸü ile açıklıyor, yerel güçlerle yapılan iÅŸ birliÄŸine dikkat çekiyor. 19’uncu ve erken 20’nci yüzyıldaki Avrupa hegemonyasının dünya siyasi tarihi açısından geçici ve istisnai bir dönem olduÄŸunu ifade eden Sharman, 21’inci asırda Asyalı güçlerin tekrar yükselmesinin belki de eski normlara bir dönüÅŸ olarak görülebileceÄŸini ifade ediyor. Sharman, “ABD ve Batılı güçler, Irak ve Afganistan’daki isyanları bastırmada yaÅŸadıkları baÅŸarısızlıkların ardından belki de, sorunları çözme konusunda elli yıl öncesinden bile daha kötü bir konumdadır” sözlerini kaydediyor. Sharman’a göre Batılı hükümetler ve askeriyelerin ÅŸu anki hesapları, bölge ve popülasyon kontrolü içeren denizaşırı harekâtlardan kaçınma yönünde. Sharman, bunun gerekçesini ÅŸöyle açıklıyor: “Çünkü Batılı kuvvetler kendilerinden daha zayıf hasımlarla karşılaÅŸtığında bile böylesi çatışmalarda genellikle kaybeden tarafta yer almaktadır.”
Avrupalılar ve Osmanlılar
Kitabında, Ä°spanyolların Amerika kıtasına yaptığı denizaşırı savaÅŸları ve Portekizlilerin, Afrika ve Hint Okyanusu’nun kıyı ÅŸeridindeki idarelerle 1500’lerden sonra girdikleri iliÅŸkileri inceleyen Sharman, ilerleyen sayfalarda Hollanda ve Ä°ngiliz DoÄŸu Hindistan ÅŸirketlerinin Güney, GüneydoÄŸu ve DoÄŸu Asya’da yaÅŸadıklarına odaklanıyor. Sharman, ardından da Avrupalıların kendi kıtalarında ve Akdeniz’de, en baÅŸta Osmanlılar olmak üzere Müslüman muarızları karşısında 1700’lere kadar kayda deÄŸer bir askeri avantaja sahip olmadıklarını detaylandırarak, Avrupa’nın baÅŸarılarının nasıl abartıldığını inceliyor. Kitabının son bölümünde ise Sharman, Ä°kinci Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar uzanan dönemi deÄŸerlendiriyor.
J.C. Sharman kimdir?
Cambridge Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü’nde Sir Patrick Sheehy Kürsüsü’nde profesör olan siyasi tarihçi Jason Sharman, Western Australia Üniversitesi’nde tarih ve siyaset bilimi öÄŸretimi gördü. Siyaset bilimi alanındaki doktorasını 1999 yılında ABD’nin Illinois Üniversitesi’nde (Urbana- Champaign) yaptı. Sharman, Bulgaristan Amerikan Üniversitesi, Sydney Üniversitesi, Griffith Üniversitesi bünyesinde kadrolu, St. Petersburg Devlet Üniversitesi, Columbia Üniversitesi ve Londra Ä°ktisat Okulu (LSE) bünyesinde ise misafir akademisyen olarak çalıştı. Son derece üretken bir yazar olan Sharman’ın “Zayıfların Ä°mparatorlukları” kitabı, VBKY’den çıkan ilk çalışması.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Etiketler: